Το νου μας στα απορρίμματα γιατί χανόμαστε… | Mind your waste

[Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΙΓΑΛΕΩ 2 Δεκεμβρίου 2022 - "Φάκελος Απορρίμματα ΜΕΡΟΣ 1ο"]

Το νου μας στα απορρίμματα γιατί χανόμαστε… | Mind your waste

Η περίπτωση του Δήμου Βύρωνα για την κατάρτιση του νέου Κανονισμού Καθαριότητας

του Κώστα Φωτεινάκη

Το πρόβλημα της μείωσης και της οικολογικής, αποκεντρωμένης και κοινωνικά δίκαιης διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων/ ΑΣΑ είναι Παγκόσμιο, αλλά σε ορισμένες χώρες, όπως στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αττική, παρουσιάζεται με έντονα χαρακτηριστικά.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μεταξύ των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών συμπεριλαμβάνεται η «μείωση του δυσμενούς, κατά κεφαλήν, περιβαλλοντικού αντίκτυπου των πόλεων, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην ποιότητα του αέρα και τη διαχείριση των αστικών και άλλων αποβλήτων» (Στόχος 11.6).

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν οδηγίες για τη μείωση και τη διαχείριση των ΑΣΑ, οι περισσότερες εκ των οποίων έχουν υιοθετηθεί, και έχουν γίνει νόμοι των κρατών μελών και προφανώς και στη χώρα μας. [ΟΔΗΓΙΑ 2008/98/ΕΚ]

Το πρόσφατο «Εθνικό σχέδιο πρόληψης απορριμμάτων» (Μάιος 2022) αν και εισάγει με πλάγιους τρόπους την καύση, και είναι χειρότερο από εκείνο του 2015, βάζει υπερφλύαρους στόχους που είναι αδύνατον να υλοποιηθούν.

Το νέο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Αττικής καρκινοβατεί, ωστόσο τα δείγματα που έχουμε από τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δείχνουν ότι εισάγει την καύση και πως ο σχεδιασμός βασίζεται την αρχή «Όλα τα σκουπίδια στη Δυτική Αθήνα – Αττική» ή αλλιώς «Οι φτωχοί θα φάνε τη ρύπανση».

Τι απομένει?

Τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης και οι Κανονισμοί Καθαρότητας σε επίπεδο Δήμων.

Η περίπτωση του Δήμου Βύρωνα για τη σύνταξη του νέου Κανονισμού Καθαριότητας με τη συμμετοχή των εργαζομένων και των πολιτών.

Στο Δήμο Βύρωνα υλοποιείται το έργο με τίτλο “Πολιτικές και δράσεις και τη διαχείριση απορριμμάτων” με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο - Πράξη “Καινοτόμες δράσεις με τους πολίτες”, με φορέα υλοποίησης την AMKE PLACE IDENTITY GR - CLUSTERS” και σε συνεργασία με το Δήμο Βύρωνα.

Η βασική φιλοσοφία του έργου Mind the Waste βασίζεται στη διαπίστωση ότι «Τα απορρίμματα που παράγουμε αυξάνονται διαρκώς. Την ίδια στιγμή, τα ποσοστά ανακύκλωσης υλικών/απορριμμάτων, παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα στην χώρα μας.

Τα απορρίμματα που απομακρύνουμε αλόγιστα από τους χώρους που ζούμε, εργαζόμαστε ή ψυχαγωγούμαστε θα μας κάνουν, όλο ένα και περισσότερο να υποφέρουμε από πολλαπλές, σοβαρές και συχνά πολύ μακροχρόνιες επιπτώσεις.»

Όμως οι συντελεστές του έργου δεν μένουν στη διαπίστωση αλλά σχεδιάζουν και οργανώνουν συναντήσεις εργασίας, εργαστήρια, συνεντεύξεις, διαδικτυακές έρευνες κλπ για να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή των εργαζομένων αλλά και των πολιτών στη σύνταξη του νέου Κανονισμού Καθαριότητας του Δήμου Βύρωνα. Στο έργο υπογραμμίζεται ότι «Μόνο με στενή και συνεχή συνεργασία κατοίκων-δημοτών και Δήμου, μπορούμε να μειώσουμε τα απόβλητα που οδηγούνται για ταφή και κατ’ επέκταση το κόστος διαχείρισης για το Δήμο (κόστος συλλογής, μεταφοράς, περιβαλλοντική εισφορά κυκλικής οικονομίας για τα σύμμεικτα ανεπεξέργαστα αστικά απόβλητα)».

Η συνεργασία των εργαζομένων και των πολιτών για την κατάρτιση του Κανονισμού Καθαριότητας είναι αναγκαία για την τήρησή του, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει από το Δήμο ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης των ΑΣΑ.

Η πρόταση για τη σύνταξη του Νέου Κανονισμού Καθαριότητας βασίστηκε σε πέντε άξονες:

1.    Στον οδηγό: «Δομή και στο ελάχιστο περιεχόμενο του Κανονισμού Καθαριότητας των Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού»  (ΦΕΚ 5888/Β/15-12-2021),

2.    Στη συνεργασία με τη Διοίκηση του Δήμου Βύρωνα και των εμπλεκομένων υπηρεσιών,

3.    Στις συμμετοχικές διαδικασίες των πολιτών,

4.    Σε έρευνες με ερωτηματολόγια και συνεντεύξεις,

5.    Στην αξιοποίηση καλών πρακτικών.

Ενδεικτικά παρουσιάζω ορισμένα στοιχεία από τους ανωτέρω άξονες:

·       Εκδήλωση Ενημέρωσης & Συνεργασίας για τις δράσεις “Το νου σου στα απορρίμματα” στο Δήμο Βύρωνα (21.03.2022).

·       1ο Συμμετοχικό Εργαστήριο Πολιτών του Δήμου Βύρωνα με θέμα «Σχεδιάζοντας τον νέο Κανονισμό Καθαριότητας της πόλης μας» (04.05.2022).

·       2o Συμμετοχικό Εργαστήριο Πολιτών  με θέμα «Σχεδιάζοντας Δομές Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών στο Δήμο Βύρωνα» (25.05.2022).

·       Δημόσια αναφορά αποτελεσμάτων εργαστηρίου εργαζομένων στη Διεύθυνση Καθαριότητας του Δήμου Βύρωνα «Σχεδιάζοντας το νέο Κανονισμό Καθαριότητας της πόλης μας» (14.05.2022).

·       Δημόσια αναφορά/ παρουσίαση αποτελεσμάτων εργαστηρίου πολιτών του Δήμου Βύρωνα «Σχεδιάζοντας το νέο Κανονισμό Καθαριότητας της πόλης μας» (Σεπτέμβριος 2022)

·       Δημόσια αναφορά/ παρουσίαση αποτελεσμάτων εργαστηρίου πολιτών του Δήμου Βύρωνα «Σχεδιάζοντας Δομές Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών στο Δήμο Βύρωνα» (Σεπτέμβριος 2022)

·       Αποτελέσματα Εργαστηρίων Πολιτών για τον νέο Κανονισμό Καθαριότητας - Δήμος Βύρωνα (Σεπτέμβριος 2022)

·       Διαδικτυακή έρευνα για τη διαμόρφωση του νέου Κανονισμού Καθαριότητας, στην οποία συμμετείχαν περίπου 600 άτομα.

Επίσης έχουν δημιουργηθεί ελκυστικά και ενημερωτικά εννέα  banners τα οποία θα αναρτηθούν σε κεντρικά και πολυσύχναστα μέρη  του Δήμου Βύρωνα με τα εξής θέματα:

1.    Πόσα απορρίμματα παράγουμε στο Δήμο Βύρωνα;

2.    Τι ρυθμίζει ο Κανονισμός Καθαριότητας του Δήμου μας;

3.    Πού πετάω τι; ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΑ ΥΛΙΚΑ Αλλάζουμε κανόνες... Αλλάζουμε συνήθειες!

4.    Πώς μειώνουμε τα απορρίμματα μας

5.    Πώς μειώνουμε τα απορρίμματα πλαστικών

6.    Πώς μειώνουμε τα απορρίμματα τροφών

7.    Οι υποδομές στους Δήμους για την ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων

8.    Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων

9.    Βιοαπόβλητα ή Οργανικά Απορρίμματα (υπολείμματα τροφών, πράσινο κλπ) ΜΟΝΟ στον ΚΑΦΕ ΚΑΔΟ.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι μέσω του έργου Mind the Waste έγινε μια συστηματική προσπάθεια για την πρόκληση ενδιαφέροντος και τη συμμετοχή των πολιτών και των εμπλεκομένων μερών του Δήμου Βύρωνα για την κατάρτιση αλλά και την τήρηση από όλες τις πλευρές του νέου Κανονισμού Καθαριότητας.

Η ενημέρωση και η «αλλαγή συμπεριφοράς» δεν είναι μια εύκολη υπόθεση και δεν γίνεται εφ’ άπαξ. Χρειάζεται επιχειρησιακό σχέδιο, ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι και πρώτα απ΄ όλα αξιόπιστο σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων. Επίσης χρειάζεται περιοδικός έλεγχος αποδοτικότητας του συστήματος, μετρήσιμοι στόχοι, και του επιχειρησιακού σχεδίου.

Για όλα τα παραπάνω αλλά και γενικότερα για τη μείωση και τη διαχείριση των ΑΣΑ διοργανώνεται ημερίδα το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2022, ώρες: 11:00 – 17:00 στο Δημαρχείο Βύρωνα με θέμα «Μεταβάσεις προς τη Βιώσιμη Διαχείριση Απορριμμάτων σε επίπεδο Δήμων»

Ο Κώστας Φωτεινάκης είναι πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ και διαχειριστής του blog «Λιγότερα απόβλητα -  Καλύτερη ζωή»