Ο φασισμός δεν χωρά στις γειτονιές μας | Κώστας Φωτεινάκης: "Τρεις περιπτώσεις μελέτης Δυτικά της Αθήνας"

 

[Την Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε  στο Χαϊδάρι ζωντανή εκδήλωση με θέμα «Ο φασισμός δεν χωρά στις γειτονιές μας». Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την Κοινωνική Παρέμβαση Δυτικά με την υποστήριξη του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης έκανα την παρακάτω παρέμβαση. Στην ανάρτηση έχουν προστεθεί φωτογραφίες σχετικές με το θέμα]

Η σύνδεση του αντιφασιστικού αγώνα με τη Δυτική Αθήνα στοχεύει στη διατήρηση της «ιστορικής μνήμης ενάντια στη λήθη της ιστορίας» παρουσιάζοντας τρεις περιπτώσεις μελέτης κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής.

 του Κώστα Φωτεινάκη

29 Σεπτεμβρίου 1944 – Η σφαγή του Αιγάλεω

[Αφίσα αρχείου]

Σαν σήμερα, στις 29 Σεπτεμβρίου 1944, η «ανωτέρα φυλή», οι Γερμανοί κατακτητές, λίγο πριν την τυπική ήττα τους και την Απελευθέρωση της Αθήνας, στις 12 Οκτωβρίου 1944, δολοφόνησαν 65 αθώους και άοπλους κατοίκους της συνοικίας του Αγίου Γεωργίου Αιγάλεω (ο αριθμός αυτός για άλλους είναι μεγαλύτερος).

Ως αιτία της σφαγής, αναφέρεται προηγηθέν επεισόδιο μεταξύ Γερμανών στρατιωτών και εμπροσθοφυλακής του Ε.Λ.Α.Σ., το οποίο είχε ως αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό δύο Γερμανών αξιωματικών.

17 Αυγούστου 1944 - Μπλόκο της Κοκκινιάς

[«Ο κουκουλοφόρος» (μελάνι σε χαρτί 29x21 εκ.). Eργο του ζωγράφου και ηθοποιού Μιχάλη Νικολινάκου, που γλίτωσε από το μπλόκο καθώς πρόλαβε να κρυφτεί μέσα σ’ ένα βαθύ ξεροπήγαδο της Κοκκινιάς]

To μπλόκο της Κοκκινιάς συνέβη στις 17 Αυγούστου 1944, λίγο πριν το τέλος της Κατοχής, από Γερμανικές δυνάμεις, σε συνεργασία με δοσιλογικές, των Ταγμάτων Ασφαλείας και Ειδικής Ασφάλειας.

Γύρω στις 3 τα ξημερώματα της Πέμπτης 17 Αυγούστου 1944, δεκάδες μηχανοκίνητα και πεζοπόρα τμήματα του Γερμανικού Στρατού μαζί με 500 βαριά οπλισμένους Γερμανούς και 2000 Έλληνες ταγματασφαλίτες εισέβαλαν στη Νίκαια, από την περιοχή της Πέτρου Ράλλη, στο ύψος του Γ' Νεκροταφείου, και από το Περιβολάκι και την περικύκλωσαν.

Έπειτα από μερικές ώρες, περίπου 20.000 Κοκκινιώτες βρίσκονταν στην πλατεία και εκεί ντόπιοι δωσίλογοι, φορώντας κουκούλες για να μην αναγνωρίζονται, ξεκίνησαν να υποδεικνύουν στους Ναζί τους κατοίκους της Κοκκινιάς που είχαν σχέση με το ΕΑΜ. Αυτοί οδηγούνταν στη Μάντρα της Κοκκινιάς, μερικά στενά μακριά από την πλατεία, και με την κατηγορία ότι ήταν κομμουνιστές εκτελούνταν ομαδικά.

Στο τέλος της ημέρας, εκατοντάδες (υπολογίζονται σε 350) πτώματα μεταφέρθηκαν και θάφτηκαν στο Γ' Νεκροταφείο ενώ, περίπου 8.000 Κοκκινιώτες οδηγήθηκαν ως όμηροι στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου ή/και διασπαρθήκανε στα ναζιστικά στρατόπεδα για καταναγκαστική εργασία.

 

ΤΟ ΧΑΪΔΑΡΙ και το ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

[Φωτ. από εκδήλωση το 2019 που είχαν διοργανώσει οι ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ στο ΜΠΛΟΚ15. Περισσότερα για το ΜΠΛΟΚ15 ΕΔΩ]

Το Στρατόπεδο Χαϊδαρίου ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης και μεταγωγής στην Ελλάδα. Άρχισε να λειτουργεί στις 3 Σεπτεμβρίου του 1943 και σταμάτησε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1944, όταν οι Γερμανοί άρχισαν να αποσύρονται από τα ελληνικά εδάφη.

Το Χαϊδάρι στη Κατοχή ζει δύσκολες μέρες. Οι Χαϊδαριώτες ζουν την αγωνία των βασανιστηρίων και των εκτελέσεων. Βλέπουν καμιόνια να μεταφέρουν τους αγωνιστές για εκτέλεση, αλλά δεν λυγίζουν. Τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις είχαν σαν σκοπό να λειτουργήσουν ως προπαγάνδα τρόμου στην ανερχόμενη αντίσταση κατά του κατακτητή.

Ο μεγαλύτερος αριθμός κρατουμένων, 15.000 περίπου, σημειώθηκε στις 20 Αυγούστου 1944.

Μεταξύ των χιλιάδων κρατουμένων που πέρασαν από το Στρατόπεδο ήταν ο μεγάλος Έλληνας μουσουργός Νίκος Σκαλκώτας, ο συγγραφέας Ζήσης Σκάρος (Ιανουάριος 1944), ο Ζακ Μεναχέμ (δημοσιογράφος), ο σκηνοθέτης Ρενάτο Μόρντο (ανέβασε αμέσως μετά την απελευθέρωση, στις 28 Οκτωβρίου 1944, στο Θέατρο Κοτοπούλη – REX το έργο «ΧΑΪΔΑΡΙ – 12 ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ ΚΑΙ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ») κ.ά.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, από το Χαϊδάρι πάρθηκαν και εκτελέστηκαν τουλάχιστον 1.800 άνθρωποι.

Την αυγή της 1ης Μαΐου 1944 από το BLOCK 15 ξεκινούν τα καμιόνια μέσω της Ιεράς Οδού και μεταφέρουν για εκτέλεση στην Καισαριανή 200 ακροναυπλιώτες κομμουνιστές, μεταξύ των οποίων ο Ναπολέων Σουκατζίδης (διερμηνέας του στρατοπέδου). Ο Νίκος Γλέζος, αδελφός του Μανόλη Γλέζου που μαζί με τον Λάκη Σάντα κατέβασαν την Γερμανική σημαία από την Ακρόπολη, εκτελέσθηκε στις 10 Μαΐου 1944. 

Λίγο πριν, την αυγή της 8ης Σεπτεμβρίου 1944 εκτελέσθηκαν στον σημερινό Διομήδειο 59 (ή 72) Έλληνες. Μεταξύ αυτών η Λένα Καραγιάννη και ο Μανόλης Λίτινας.

Το Χαϊδάρι έγινε ποίημα, τραγούδι και σύμβολο Αντίστασης.

Ο Δήμος Χαϊδαρίου τίμησε τους ήρωες του Στρατοπέδου, ονοματοδότησε έναν από τους κεντρικότερους δρόμους της πόλης σε «Οδό Αγωνιστών Στρατοπέδου» και άλλους μικρότερους με ονόματα αγωνιστών (Ναπολέοντα Σουκατζίδη, Αντώνη Φλούντζη, Λέλας Καραγιάννη κ.α.)

Επίσης ο Δήμος επέλεξε για σήμα της πόλης το «Μπλοκ 15» - χώρο φοβερής απομόνωσης.

Στις μέρες μας το «Μπλοκ 15» έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Διεκδικούμε το "Μπλοκ 15" να γίνει Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.