Κώστας Φωτεινάκης: Θέσεις, προτάσεις για τον τερματισμό της λειτουργίας του ΧΥΤΑ Φυλής και τη Διαχείριση των Αστικών, Στερεών Αποβλήτων της Αττικής

Θέσεις, προτάσεις για τον τερματισμό της λειτουργίας του ΧΥΤΑ Φυλής και τη Διαχείριση των Αστικών, Στερεών Αποβλήτων της Αττικής

Του Κώστα Φωτεινάκη

Ο Δήμος Χαϊδαρίου ως γειτονικός Δήμος με την Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διάθεσης Απορριμμάτων/ ΟΕΔΑ ή ΧΥΤΑ Φυλής καλείται να πάρει θέση τόσο για τον προγραμματισμένο και χρονικά προσδιορισμένο τερματισμό της λειτουργίας της όσο και για τη μείωση, την αποκεντρωμένη και κοινωνικά δίκαιη διαχείριση των αστικών αποβλήτων στην Αττική.

Α. Γενικές θέσεις για τον Εθνικό και Περιφερειακό Σχεδιασμό:

1. Θεωρούμε τον Εθνικό Σχεδιασμό Πρόληψης, Δημιουργίας Αποβλήτων και  Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων [Κ.Υ.Α. Οικ. 51373/4684/2015 - ΦΕΚ B 2706/2015] ότι αποτελεί τη βάση για την οποιασδήποτε καλοπροαίρετη συζήτηση  γιατί α) ευθυγραμμίζεται με την ΟΔΗΓΙΑ 2008/98/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 19ης Νοεμβρίου 2008 για τα απόβλητα | Οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Διαχείριση Αστικά Στερεά Απόβλητα - ΑΣΑ και β) γιατί αν και ήταν Κοινή Υπουργική Απόφαση δεν αντιμετωπίστηκε αρνητικά από την αντιπολίτευση και γενικότερα από την κοινωνία.
2. Το «Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) της Περιφέρειας Αττικής, – 2η Αναθεώρηση (25.11.2016), επί θητείας Ρένας Δούρου, αποδείχτηκε ότι δεν υπήρχε συγκεκριμένο πρόγραμμα χωροθέτησης και χρονοδιάγραμμα για τη Δημιουργία δικτύου νέων ΧΥΤΥ για την κάλυψη των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αναγκών (20ετίας) και πέντε (5) Μονάδων Επεξεργασίες Αποβλήτων (ΜΕΑ).
3. Παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με τη 2^η Αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ (Περιφερειάρχης Ρένα Δούρου) «Προβλεπόταν το οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΥ Φυλής, με την εκπόνηση σχεδίου αποκατάστασης του, και ενεργοποίηση του με την έναρξη λειτουργίας των νέων ΧΥΤΥ επαρκούς χωρητικότητας» ο ΧΥΤΑ Φυλής, όχι μόνο δεν έκλεισε, αλλά επεκτάθηκε «σιωπηλά» δύο φορές «πανωσικόματα» καθ΄ ύψος. Το 2017, για 3.500.000 κ.μ. και το 2018, για 1.500.000 κ.μ. με τη συνηθισμένη  δικαιολογία πως η επέκταση αυτή θα είναι η τελευταία και πως θα γίνουν οι νέες εγκαταστάσεις που όμως δεν έγιναν ποτέ.
4. Δυστυχώς μια από τις τελευταίες πράξεις της Ρένας Δούρου, την 1^η  Αυγούστου 2019, ένα μήνα πριν αποχωρήσει και από την Ε.Ε του ΕΔΣΝΑ, με «κατεπείγουσα πρόσκληση της 22^ης συνεδρίασης της Εκτελεστικής Επιτροπής» και με τη «διαδικασία ανταγωνιστικής διαπραγμάτευσης» να παρθεί η απόφαση 248/2019 για νέες εσωτερικές επεκτάσεις στον υφιστάμενο ΧΥΤΑ και ανάθεση μελέτης για επέκταση του ΧΥΤΑ σε νέα περιοχή (Γ Φάση).
5. Οι 66 Δήμοι της Αττικής, Η Περιφέρεια και οι Αντιπεριφέρειες και γενικότερα όσοι εμπλέκονται και «βολεύονται» με τη λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής θα πρέπει να αλλάξουν συνήθειες, να αναλάβουν τις ευθύνες και το βάρος που τους αναλογεί. Η δήλωση του κ. Πέτρου Φιλίππου, πρώην Αντιπεριφερειάρχη Ανατολικού Τομέα Αττικής (περίοδος Ρένας Δούρου) και πρώην δημάρχου Καλυβίων (νυν Σαρωνικού) είναι χαρακτηριστική του βολέματος και της λογικής «Όχι στη δική μου αυλή», του συνδρόμου NIMBY  «Not In My Back Yard». Δήλωση του κ.Πέτρου Φιλίππου:  «Δηλώνω κατηγορηματικά ότι είμαι και θα παραμείνω αντίθετος και θα αγωνιστώ μαζί με τους συναδέλφους μου ενάντια στη δημιουργία ΧΥΤΑ στην Ανατολική Αττική και συγχρόνως πρέπει να αγωνιστούμε για να ανακληθεί ο Ν. 3164/2003». (1^η Οκτωβρίου 2019).
6. Η θέση της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ Δυτικής Αθήνας για το ΧΥΤΑ Φυλής, όπως παρουσιάστηκε στο Στρατηγικό Σχέδιο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη», Ιανουάριος 2016, είναι ότι «ο ΧΥΤΑ Φυλής να κλείσει οριστικά με την πλήρωση των κυττάρων της Β΄ Φάσης που προσδιορίζεται στις αρχές του 2019» σ.57.

Β. Οι Προτάσεις μας για το ΧΥΤΑ Φυλής και για τις χωροθετήσεις  ΧΥΤΥ, ΜΕΑ  ανεξαρτήτως αν κάποιος συμφωνεί ή όχι με τις  παραπάνω θέσεις.

Β.1 Παίρνουμε ως δεδομένο, εκτός της ιδίας αντίληψης, την Έκθεση της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου, για το ΧΥΤΑ Φυλής (18 – 20.09.2013).

Η έκθεση της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου χαρακτηρίζει το ΧΥΤΑ Φυλής ως «Μνημείο περιβαλλοντικού χάους» και σημειώνει τα εξής: «λαμβάνοντας υπόψη ότι έχουν κατατεθεί αναφορές πολιτών για την απολύτως απαράδεκτη κατάσταση στη Φυλή…(Διαπιστώνουμε) ότι «….η κατάσταση του περιβάλλοντος στη Φυλή είναι ένα μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου, τουλάχιστον για τις επόμενες τρεις (3) γενιές. Στο μεταξύ, ζητάμε από τις ελληνικές αρχές και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσουν άμεσα την πραγματοποίηση Τοξικολογικής, Επιδημιολογικής μελέτης, από ανεξάρτητους διεθνείς φορείς στον πληθυσμό του Δήμου Φυλής».

Β.2 Με δεδομένο ότι «….η κατάσταση του περιβάλλοντος στη Φυλή είναι ένα μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου, τουλάχιστον για τις επόμενες τρεις (3) γενιές» οι θέσεις μας είναι οι εξής:

1. Να ακυρωθεί η απόφαση  248/2019 της Ε.Ε. ΕΔΣΝΑ για νέες εσωτερικές επεκτάσεις και την ανάθεση μελέτης για επέκταση του ΧΥΤΑ Φυλής σε νέα περιοχή (Γ’ φάση).
2. Ο ΧΥΤΑ Φυλής που από το 1991, όταν έκλεισε η χωματερή του Σχιστού, δέχεται όλα τα απόβλητα της Αττικής ή της μισής Ελλάδας, πρέπει να σταματήσει με χρονοδιάγραμμα τη λειτουργία του. Είναι «περιβαλλοντικός ρατσισμός» οι «φτωχοί να τρώνε τη ρύπανση». Θα πρέπει να χωροθετηθούν με σαφήνεια και με χρονοδιάγραμμα νέοι χώροι ΧΥΤΥ και Μονάδες Επεξεργασίες Αποβλήτων/ ΜΕΑ στην Αττική. (Στην ίδια θέση λειτουργούσε ο ΧΥΤΑ Φυλής ως ΧΑΔΑ Άνω Λιοσίων από το 1965),
3. Η θέση «λατομείο Μουσαμά» στο Ποικίλο Όρος που περιγράφεται με σαφήνεια στον «Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αστικών Αποβλήτων Αττικής  με έγκριση ως κατάλληλων, θέσεων για εγκαταστάσεις, ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων. Ν.3164/2003, άρθρο 33 [Υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων έργων  Βάσω Παπανδρέου] δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή γιατί α) βρίσκεται στον αστικό ιστό (μετά από 16 χρόνια έχει γίνει επέκταση της πόλης) β) γιατί η «όχληση» παραμένει στη Δυτική Αττική αλλά και για άλλους λόγους.
4. Να απαιτηθεί από το Δήμο Φυλής να δώσει στη δημοσιότητα, όπως είναι υποχρεωμένος να κάνει με την εισαγγελική παραγγελία (8 Απριλίου 2019), την έρευνα της  ASPROFOS ENGINEERING με αντικείμενο «την αναλυτική καταγραφή ρυπαντικών φορτίων στο ΧΥΤΑ Φυλής» και την «αναλυτική καταγραφή της ποσοτικής και ποιοτικής σύστασης αποβλήτων ΧΥΤΑ Φυλής». ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Είχαν κατατεθεί δύο μηνυτήριες αναφορές στον Εισαγγελέα Περιβάλλοντος για την απόκρυψη των ερευνών από το Δήμο Φυλής (Δήμαρχος κ.Παππούς) από το Δυτικό Μέτωπο και το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ.
5. Να σταματήσουν τα «αντισταθμιστικά οφέλη» προς τους Δήμους που διαφθείρουν συνειδήσεις, ακόμα περισσότερο με την πρόσφατη τροποποίηση του νόμου. Σύμφωνα με το άρθρο 13 του νέου νόμου  «τυχόν εναπομείναντα από το όφελος ποσά, δύναται να διατίθενται από τους Δήμους αυτούς για την ΚΑΛΥΨΗ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΔΑΠΑΝΗΣ, κατά προτεραιότητα όμως σχετιζόμενης με περιβαλλοντική αντιστάθμιση από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων», σε αντίθεση με το νόμο Κλεισθένη που προέβλεπε «Τα ποσά του αντισταθμιστικού οφέλους διατίθενται από τους Δήμους αποκλειστικά για περιβαλλοντικά έργα και δράσεις…». Η διαφορά μεταξύ ΚΑΛΥΨΗ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΔΑΠΑΝΗΣ και «αποκλειστικά για περιβαλλοντικά έργα και δράσεις» είναι προφανής.
6. Οι θέσεις του Γενικού Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Μανώλη Γραφάκου ότι  «Η μόνη σταθερά παραμένει η Φυλή, η οποία με τις παρεμβάσεις στο υφιστάμενο κύτταρο και την επέκταση της Γ’ φάσης δίνει σημαντικές ανάσες ζωής στα απορρίμματα της Αττικής, αλλά στο μεταξύ θα πρέπει να ξεκινήσει ο σχεδιασμός της επόμενης ημέρας» (11.08.2019) καθώς και οι θέσεις του Περιφερειάρχη Αττικής κ.Γιώργου Πατούλη που τις παρουσίασε στους 66 Δημάρχους της Αττικής «μέχρι την εφαρμογή τους θα κρατήσουμε ανοιχτό το ΧΥΤΑ Φυλής για να μην πνιγούμε στα σκουπίδια», εκτιμούμε ότι διαιωνίζουν και συνεχίζουν τη λειτουργία του, με το γνωστό και εκβιαστικό επιχείρημα «να μη πνιγούμε στα σκουπίδια» ή σε άλλες περιπτώσεις «να μη πνιγούμε», «να καούμε» κ.ο.κ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: «Η πραγματοποίηση Τοξικολογικής, Επιδημιολογικής μελέτης, από ανεξάρτητους διεθνείς φορείς στον πληθυσμό του Δήμου Φυλής» που πρότεινε η Επιτροπή Αναφορών έχει ανατεθεί και βρίσκεται σε εξέλιξη. Έχουν παραδοθεί πέντε τρίμηνες εκθέσεις.

ΣΤΟ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ:

Προτείνουμε το συντονισμό Δήμων, Φορέων και Πολιτών και όσων συμφωνούν να κλείσει προγραμματισμένα ο ΧΥΤΑ Φυλής και να γίνουν νέες χωροθετήσεις ΧΥΤΥ και ΜΕΑ στην Αττική με γεωγραφικά και πληθυσμιακά κριτήρια. Το αίτημα να κλείσει ο ΧΥΤΑ Φυλής δεν αρκεί.

Το τρίτο μέρος τους συνθήματος «ΝΑ ΚΛΕΙΣΕΙ ΤΩΡΑ Ο ΧΥΤΑ ΦΥΛΗΣ – ΚΑΜΙΑ ΕΠΕΚΤΑΣΗ – ΚΑΜΙΑ ΝΕΑ ΧΩΜΑΤΕΡΗ» δεν μπορεί να υιοθετηθεί. Αν κλείσει ο ΧΥΤΑ Φυλής και δεν δημιουργηθούν νέοι χώροι ταφής που θα πηγαίνουν τα σκουπίδια μας; Θα τα εξαερώνουμε;

«Όσοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να υπάρξει -για τα επόμενα χρόνια- ομαλή διαχείριση των απορριμμάτων χωρίς την κατασκευή νέων ΧΥΤΑ, κραδαίνοντας τις περιβαλλοντικές ευαισθησίες τους, το μόνο που επιτυγχάνουν - συνειδητά ή ασυνείδητα - είναι τη διαιώνιση της λειτουργίας της εγκατάστασης της Φυλής και την εξυπηρέτηση των εργολαβικών συμφερόντων, που σχετίζονται με αυτήν και την προετοιμαζόμενη καύση των απορριμμάτων.» (Δυτικό Μέτωπο 16.09.2019)

Γ. Μέτρα μείωσης παραγωγής Αστικών Στερεών Αποβλήτων στην Αττική

Θεωρούμε ότι εκτός από το κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής και τη χωροθέτηση νέων ΧΥΤΥ και ΜΕΑ, θα πρέπει να επικαιροποιηθούν τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων/ ΤΣΔΑ.

Τα ΤΣΔΑ συντάχθηκαν κάτω από την πίεση χρόνου, τα περισσότερα είναι πρόχειρα, ποτέ δεν αξιολογήθηκαν, και χρειάζεται να εναρμονιστούν με τους νέους νόμους αξιοποιώντας τις καλές πρακτικές σε όσους Δήμους προχώρησαν. Σε αυτό το θέμα συμφωνούμε με την πρόταση του Περιφερειάρχη κ.Πατούλη.

Γ.1 Όσον αφορά το Χαϊδάρι,

Γ.1.Α. Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων/ ΤΣΔΑ συντάχθηκε το Σεπτέμβριο του 2015, από "ομάδα εργασίας" με "συντάξασα τη Γιώτα Παναγιωτάκου, Ηλεκτρολόγο Μηχανικό, Προϊστ. Τμήματος Προγραμματισμού Τ.Υ. [ΕΔΩ]

Δήμαρχος Μιχάλης Σελέκος, Αντιδήμαρχος Καθαριότητας Μόσχος Χουδελούδης.

Το ΤΣΔΑ συντάχθηκε υποχρεωτικά από το Δήμο Χαϊδαρίου, όπως και από τους άλλους 63 συνολικά  Δήμους της Αττικής, και ήταν προϋπόθεση για να συνταχθεί με επόμενο βήμα ο νέος Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Αττικής/ ΠΕΣΔΑΑ. Το ΤΣΔΑ Χαϊδαρίου πρέπει να επικαιροποιηθεί, όπως και όλων των Δήμων της Αττικής.

Γ.1.Β. Ο Κανονισμός Καθαριότηταςτου Δήμου Χαϊδαρίου συντάχθηκε το 2012 επί αντιδημαρχίας Γιάννη Κέντρη (Δήμαρχος Δημήτρης Μαραβέλιας) και με προϊστάμενο της Υπηρεσίας Καθαριότητας το Δημήτρη Μπαρδή. 

Ο Κανονισμός θεωρείται ακόμα και στις μέρες μας πρότυπο, παρά τις επιμέρους διαφωνίες με κορυφαία την πρόβλεψη για σταθμό μεταφόρτωσης.

Αποτελεί μια καλή κληρονομιά από το παρελθόν. Όμως μετά από επτά χρόνια. χρειάζεται επικαιροποίηση και προσαρμογή στις νέες συνθήκες και στη νέα νομοθεσία. Παρ' όλα αυτά μπορεί να εφαρμοστεί κάλλιστα και στις μέρες μας.

Διαφωνούμε, και προφανώς, δεν μπορεί να γίνει για πολλούς νομικούς και τεχνικούς λόγους, με το Σταθμό Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων στο Χαϊδάρι που αναφέρεται στο ΤΣΔΑ και στον Κανονισμό Καθαριότητας.

Γ.1.Γ. Για το θέμα της ενημέρωσης και της συμμόρφωσης των κατοίκων και των επιχειρήσεων της πόλης με τον Κανονισμό Καθαριότητας και το ΤΣΔΑ χρειάζεται αρχικά ένα αξιόπιστο σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων και στοχευόμενη μακροχρόνια ενημερωτική πολιτική και οικονομικούς πόρους για την υλοποίησή της. Για το θέμα αυτό θα επανέλθω.

9/10/2019

Κώστας Φωτεινάκης

Πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece

Mail xpolis@gmail.com